Bawełna organiczna – czym się różni od zwykłej i dlaczego ją warto kupować

W sklepach od pewnego czasu coraz częściej można spotkać produkty z tzw. bawełny organicznej. Są one droższe od „tradycyjnych” wyrobów i wiele osób ma wątpliwości, czy rzeczywiście warto je kupować. W niniejszym artykule tłumaczymy, skąd bierze się cena bawełny organicznej oraz czym się ona różni od tej standardowo wykorzystywanej w przemyśle tekstylnym, a także przedstawiamy jej liczne zalety. Po lekturze tekstu przekonasz się, że – i dlaczego – inwestycja w ekobawełnę to dobra decyzja.

Na wstępie warto poruszyć kwestię nazewnictwa. Ekobawełna, biobawełna/bawełna bio i bawełna organiczna to różne określenia dla tego samego materiału. Choć bowiem terminy „ekologiczny”, „organiczny” i „bio” oznaczają nieco odmienne rzeczy, to wszystkie je można zastosować w odniesieniu do omawianego tu zagadnienia.

Czym się różni bawełna organiczna od zwykłej bawełny – sposób uprawy

Włókna bawełniane pozyskuje się z owoców roślin z rodziny Gossypium. Wytwarza się z nich ok. 70 proc. rocznej produkcji ubrań na całym świecie. W związku z tak dużym zapotrzebowaniem na bawełnę większość uprawiających ją podmiotów dąży do maksymalizacji plonów, głównie poprzez zastosowanie podczas uprawy chemicznych substancji takich jak:

• pestycydy – czyli środki owadobójcze,
• herbicydy – środki chwastobójcze,
• fungicydy – środki grzybobójcze,
• sztuczne nawozy,
• preparaty ułatwiające oddzielenie włókien z rośliny.

W przypadku bawełny organicznej natomiast takich substancji się nie używa. Zamiast nich wykorzystuje się choćby kwasek cytrynowy, czosnek, lucernę albo papryczki chili, które również odstraszają szkodniki i nie pozwalają rozwijać się pleśniom czy grzybom. Do poprawy jakości gleby stosuje się nawozy naturalne (kompost, obornik), a uprawę wspomaga niekiedy też hodowla pożytecznych owadów. Zbiory przeprowadzane są ręcznie, mycie i dalsza obróbka (np. barwienie) włókien przebiegają zaś przy użyciu znacznie łagodniejszych niż standardowo środków.

Bawełna organiczna – przyjazna dla środowiska

Aby wyprodukować kilogram konwencjonalnej bawełny, potrzeba ok. 20 tys. litrów wody. W kontekście bawełny organicznej zużycie wody jest o wiele mniejsze, w dodatku do podlewania roślin w 80 proc. wykorzystuje się deszczówkę. Uprawa biobawełny stanowi więc znacznie mniejsze obciążenie dla środowiska niż uprawa zwykłej bawełny. Także dlatego, że w jej wyniku do gleby i okolicznych zbiorników wodnych nie przedostają się wymienione wyżej toksyczne substancje. To z tych właśnie powodów bawełna organiczna jest też ekologiczna!

Ekobawełna – przyjazna dla zdrowia

Szkodliwe związki chemiczne nie tylko mogą się uwalniać do ekosystemów, ale też przenikają do wnętrza wystawionej na ich działanie rośliny. A zatem również do włókien „tradycyjnej” bawełny, która potem ma kontakt ze skórą, co sprzyja występowaniu podrażnień i reakcji alergicznych. W przypadku bawełny organicznej ryzyko to ograniczone zostaje właściwie do zera. Z tego względu bawełna organiczna, która na żadnym etapie nie miała do czynienia z toksynami, jest świetnym rozwiązaniem dla alergików, niemowląt i małych dzieci oraz osób o skórze wrażliwej i atopowej – zwłaszcza jeśli chodzi o wykonaną z biobawełny bieliznę i pościel.

Przeczytaj: Ekologiczna wyprawka dla noworodka

Czym się różni bawełna organiczna od zwykłej bawełny – właściwości

Bawełna to materiał przewiewny, pozwala skórze oddychać i nie dopuszcza do jej przegrzania. Cechy te są właściwe dla każdego rodzaju bawełny, zarówno organicznej, jak i pochodzącej z nieekologicznych upraw. Podobnie jak fakt, że bawełna jest zasadniczo miękka i przyjemna w dotyku. Biobawełna potrafi być jednak jeszcze bardziej delikatna, ponieważ struktura jej włókien nie została naruszona w kontakcie z agresywnymi środkami chemicznymi.

Z tego samego powodu bawełna organiczna charakteryzuje się większą trwałością w porównaniu ze zwykłą bawełną. Nie przeciera się się i nie drze tak łatwo, a proces rozciągania i utraty sprężystości tkaniny przebiega w jej przypadku wolniej. Nie ma więc mowy o tym, aby ubranie straciło fason i nadawało się do wyrzucenia już po kilku praniach, jak to często dzieje się z wyrobami z bawełny konwencjonalnej.

Warto wiedzieć
Produkty z ekobawełny zwykle utrzymane są w neutralnych kolorach. Pojawiły się już jednak technologie intensywnego barwienia tkanin naturalnymi substancjami (np. glinką w różnych odcieniach), które długo trzymają się włókien, dzięki czemu ubrania nie blakną w praniu ani nie płowieją na słońcu.

Przeczytaj: Ekologiczna moda – zajrzyj do swojej szafy i zacznij działać!

Po czym poznać, że bawełna jest organiczna

„Na oko” (czy raczej: „na dotyk”) biobawełny w sklepie raczej się nie da rozpoznać. Najlepszym wyznacznikiem tego, czy do czynienia masz z bawełną organiczną, pozostają więc certyfikaty. Do najczęściej spotykanych należą:

• GOTS, czyli Global Organic Textile Standard – powstał w celu ujednolicenia praktyk certyfikacyjnych czterech największych zajmujących się tematem podmiotów, a mianowicie organizacji OTA ze Stanów Zjednoczonych, Soil Association z Wielkiej Brytanii, IVN z Niemiec oraz japońskiej JOCA; certyfikat GOTS oznacza, że tkanina jest w pełni organiczna, a wyśrubowane wymagania pod tym względem spełnione zostały zarówno na etapie jej produkcji, jak i późniejszej obróbki czy pakowania, a nawet etykietowania;
• Oeko-Tex Standard 100 – wystawiany przez Międzynarodowe Stowarzyszenie na Rzecz Badań i Rozwoju Ekologii Wyrobów Włókienniczych Oeko-Tex; certyfikat ten gwarantuje, że przy produkcji tkaniny nie stosowano substancji toksycznych, a stężenie szkodliwych dodatków (jeśli dany materiał akurat nie jest organiczny) jest na tyle niskie, by nie stanowić zagrożenia dla użytkownika; co ciekawe, od 1991 r. jednym z podmiotów wystawiających certyfikat Oeko-Tex jest polski Instytut Włókiennictwa w Łodzi;
• Naturtextil – niemiecki certyfikat potwierdzający, że tkanina jest w 100 proc. organiczna, wytworzona bez użycia syntetycznych środków chemicznych (w tym barwników), a ponadto przy udziale osób, którym zapewniono godne warunki pracy i wynagrodzenie.

Uwaga
Jeśli producent deklaruje, że wyrabiane przez niego tekstylia są „bio”, ale nie podpiera się w tym certyfikatem, należy zachować czujność. W takiej sytuacji można np. skontaktować się z daną firmą i zapytać, na jakiej podstawie twierdzi, że jej produkty spełniają normy organiczności.

Biobawełna – przyjazna dla ludzi

Trzeba w tym momencie wspomnieć, że kraje, w których bawełna jest uprawiana ze względu na swoje wymagania środowiskowe, to zwykle zarazem kraje rozwijające się, w których wykorzystuje się ubóstwo mieszkańców, nie respektując ich praw i nie przeprowadzając należytych kontroli. W efekcie na plantacjach często pracują małe dzieci, a zarówno one, jak i dorośli narażeni są na kontakt ze szkodliwymi środkami ochrony roślin i substancjami używanymi do dalszej obróbki włókien.

Plantacje, z których pochodzi bawełna organiczna, monitorowane są na szczęście jednak też pod tym kątem. Praca małoletnich jest tam wykluczona, a dorośli opłacani są na tyle uczciwie, by ich dzieci nie tylko nie musiały pracować w celu wyżywienia rodziny, ale też by mogły spokojnie się uczyć i bawić. Ponieważ zaś stosuje się wyłącznie bezpieczne substancje, zatrudnione przy bawełnie osoby nie mają styczności z toksynami.

Cena bawełny organicznej – czy warto ją płacić?

Lepsze zarobki pracowników plantacji znajdują odzwierciedlenie w cenach wyrobów z organicznej bawełny. Podobnie jak zastosowanie naturalnych nawozów i środków ochrony roślin, które nie są w stanie zapewnić tak wysokich plonów jak nieekologiczne metody uprawy. Do tego dochodzi koszt regularnych kontroli. Wszystko to sprawia, że biobawełna jest niestety istotnie droższa od tej konwencjonalnej. Wybierając ją jednak, przyczyniasz się do wzrostu popularności ekoubrań, co z kolei przekłada się na upowszechnienie praktyk respektujących zarówno środowisko, jak zdrowie oraz godność człowieka. Im więcej natomiast ekologicznych plantacji, tym większe szanse na obniżenie kosztów organicznej produkcji w przyszłości!

A nawet jeśli dobro planety nie jest dla ciebie najwyższą wartością, to być może będzie nią zdrowie twoje i twoich bliskich. Przypomnijmy zaś: biobawełna zmniejsza ryzyko wystąpienia podrażnień i reakcji alergicznych. Czy nawet nowotworów, bo też pewne substancje wykorzystywane w produkcji zwykłej bawełny sprzyjają rozwojowi raka. Teoretycznie więc wydając trochę więcej na lepszej jakości materiał, oszczędzasz na leczeniu lub kosmetykach przeznaczonych dla skóry z problemami.

No i wreszcie wyroby z organicznej bawełny są bardziej trwałe od swoich konwencjonalnych odpowiedników. Za ekobawełnianą koszulkę zapłacisz może więc i dwa razy tyle co za „standardową”, ale też może się okazać, że posłuży ci ona tak długo, iż nie będzie trzeba kupować dwóch kolejnych. W ostatecznym rozrachunku inwestycja w biobawełnę po prostu się opłaca!