Ekoturystyka – na czym polega ekologiczne podróżowanie

Połączenie podróży i ekologii to popularny trend i świetny sposób na poznawanie świata dla tych, którym los naszej planety nie jest obojętny. Ekoturystyka pozwala zbliżyć się do natury, poznać kulturę i tradycje miejscowej ludności, a jednocześnie zadbać o zachowanie walorów środowiska naturalnego. Jak stać się ekoturystą i podróżować w stylu eko? Jak wyglądają ekopodróże? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Ekoturystyka – co to takiego?

W czasach, gdy podróże są coraz bardziej dostępne, a ekologia ma coraz większy wpływ na nasze życie, przyszedł czas, by połączyć oba trendy. Odpowiedzią na tę potrzebę jest ekoturystyka. Czym jest? To ruch, którego celem jest zachowanie zrównoważonego rozwoju zasobów i walorów turystycznych odwiedzanych miejsc.

To bardzo szerokie zagadnienie, które obejmuje m.in. ochronę przyrody, tradycje i kulturę lokalnych społeczności, kształtowanie postaw turystów i organizatorów turystyki, a nawet budowanie świadomości problemów społeczno-gospodarczych danego miejsca i szukanie ich rozwiązań.

Autorka książki „Ekoturystyka”, Dominika Zaręba, określa ekoturystykę jako „najczystszą” formę podróżowania przyjaznego środowisku. Jako najważniejsze cechy ekoturystyki, wyróżniające ją spośród innych form podróżowania, wymienia:

• formę aktywnego i dogłębnego zwiedzania obszarów o wybitnych walorach przyrodniczych i kulturowych;
• ochronę harmonii ekosystemów przyrodniczych i odrębności kulturowej lokalnych społeczności;
• dostarczanie środków finansowych na ochronę wartości dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz przynoszenie realnych korzyści ekonomiczno-społecznych miejscowej ludności.

Ekoturystyka nie jest zjawiskiem nowym. Już w 2002 r. w kanadyjskim Quebecu sformułowano Deklarację o ekoturystyce. Ten sam rok został ogłoszony przez Światową Organizację Turystyki Międzynarodowym Rokiem Ekoturystyki.

To stale rosnący trend. Wg Kelly Bricker z The International Ecotourism Society (TIES), rynek ekoturystyki rośnie 3 razy szybciej niż globalny przemysł turystyczny. Już ponad 70% użytkowników znanego portalu TripAdvisor deklaruje, że planuje dokonywać wyborów bardziej przyjaznych środowisku.

Kim jest ekoturysta?

Jeśli chcesz podróżować ekologicznie, a co za tym idzie – być ekoturystą, musisz mieć świadomość, że Twoje podróże mają realny wpływ na ekosystem i życie ludzi w danym miejscu. Twoim celem powinno być przeciwdziałanie negatywnym skutkom masowej turystyki, a co za tym idzie zjawisk, takich jak np. overtourism, czyli nadmierna frekwencja turystów, która ma zły wpływ na jakość i komfort życia miejscowych.

Jako ekoturysta przeciwdziałasz zanieczyszczeniu krajobrazu, uczestniczysz w promowaniu lokalnych kultur i tradycji oraz mniej popularnych regionów. Dogłębnie poznajesz miejsce, w którym jesteś, odkrywasz mniej znane miejsca, a jednocześnie nie wykraczasz poza wyznaczone szlaki, szanujesz przyrodę i nie zaburzasz naturalnego rytmu funkcjonowania lokalnej społeczności, poznając jednocześnie jej kulturę.

Taki sposób podróżowania jest nierozerwalnie związany z ekologicznym rolnictwem, manufakturą i rzemiosłem oraz rozwojem lokalnych ekobiznesów.

Ekoturysta nie wybierze się w szczycie sezonu nad Morskie Oko, na swoje wędrówki nie wybierze popularnych turystycznych szlaków. Pamiątek nie kupi w obleganym sklepie z pamiątkami, a raczej zajrzy do małych miejscowych sklepików i twórców rękodzieła.

Jak podróżować ekologicznie?

Ekologicznego zakwaterowania powinieneś szukać w gospodarstwach agroturystycznych lub w pokojach u miejscowych gospodarzy. Inną możliwością będzie nocleg w namiocie – ważne, by spać w dozwolonym miejscu i dokładnie posprzątać wszystkie ślady swojej obecności w miejscu noclegu.

Jeśli nie znalazłeś żadnego z wymienionych w lokalizacji, do której się wybierasz, rozejrzyj się za miejscami noclegowymi, które wykorzystują zieloną energię, wdrożyły rozwiązania oszczędzające wodę i ograniczyły zużycie plastiku. Zrezygnuj też z codziennego sprzątania, zwłaszcza z wymiany ręczników i pościeli.

Z uwagi na problem emisji CO2, jako środek transportu wybierz pociąg zamiast samochodu czy samolotu. Jeśli to możliwe, możesz też dotrzeć do miejsca docelowego rowerem, środkami transportu zbiorowego (np. autobusy), a nawet autostopem. Z miejsca na miejsce poruszaj się pieszo, rowerem, hulajnogą lub komunikacją lokalną.

Ekoturystyka to pomijanie wielkich ośrodków miejskich. Punkty Twojej ekopodróży będą obejmowały parki narodowe, muzea i skanseny. Do najpopularniejszych aktywności ekoturystycznych należą piesze i rowerowe wycieczki, odpoczynek nad jeziorem lub rzeką, spływ kajakowy czy wizyty na lokalnych targach i w miejscowych centrach kultury, gdzie można poznać zwyczaje, tradycyjne potrawy i produkty danego kraju lub regionu.

Wybór odwiedzanych miejsc nie jest jednak tak prostą sprawą. Nim wybierzesz się na trekking po górach czy wycieczkę rowerową po parku narodowym sprawdź, czy wybrany przez Ciebie szlak nie jest miejscem „zadeptywanym” przez turystów. Te należy omijać.

Przeczytaj: Ekologiczne środki transportu – jak przemieszczać się w stylu eko

Ekoturystyka – przykłady

Jako ekoturysta masz do wyboru wiele miejsc, które ułatwią Ci podróżowanie w sposób ekologiczny. W Europie powstają oddolne inicjatywy, które tworzą miejsca i szlaki turystyczne dla ekoturystów. Są to np.:

• Zielone Szlaki – Greenways w Europie Środkowo-Wschodniej – to szlaki dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego, które są tworzone wzdłuż rzek, historycznych tras handlowych, naturalnych korytarzy przyrodniczych i tras kolei. Można się nimi poruszać pieszo, rowerem, konno, drogami wodnymi. Służą niezmotoryzowanym formom transportu i podróżowania. Dodatkowo są zarządzane przez miejscowe społeczności, by pobudzać zrównoważony rozwój i promować zdrowy styl życia.
• Ekomuzea – to instytucje, które zarządzają, badają i wykorzystują, z uwzględnieniem środowiska naturalnego i otoczenia kulturowego, dziedzictwo danej społeczności. Ekomuzea angażują miejscowych w proces planowania i rozwoju instytucji. W instytucjach tego typu możesz poznać wartości kulturowe i przyrodnicze regionu oraz dorobek lokalnej ludności. Ekomuzea prezentują więc autentyczność danego miejsca lub regionu. Tego typu obiekty funkcjonują w Szwecji, Włoszech, Francji, a także w Polsce (np. Ekomuzeum Babiej Góry).

Jak Ty możesz podróżować w stylu eko? Oto kilka przykładów ekoturystyki:

• wędrówki lub wyprawy rowerowe połączone ze sprzątaniem lasów, plaż, parków narodowych;
• połączenie nurkowania z oczyszczaniem dna morskiego czy jeziora;
• udział w warsztatach np. rękodzielniczych pozwalających na poznanie tradycji i zwyczajów regionu;
• wyprawy śladami żywności – warsztaty kulinarne połączone z poznawanie produktów od lokalnych rolników, tradycyjnych potraw.

Przeczytaj: Ekologiczne wakacje w Polsce – jak je spędzić?

Wypoczynek w stylu eko

Jak wypoczywać ekologicznie? Wystarczy pamiętać o kilku podstawowych zasadach.

1. Jak wybrać cel podróży

Przede wszystkim podróż poprzedź researchem na temat miejsca, do którego planujesz się wybrać. Omijaj miejsca oblegane przez turystów. Wybierz raczej wycieczkę w spokojne, zaciszne miejsce w wąskim gronie.

2. Okaż szacunek naturze

Korzystaj z piękna przyrody odpowiedzialnie. Stosuj się do lokalnych przepisów i pamiętaj, że w lesie, parku narodowym czy w górach jesteś tylko gościem. Jeśli gdzieś obowiązuje zakaz wstępu – nie wchodź tam.

Widzisz wygrodzone miejsca lęgowe zwierząt? Nie płosz ich i nie zakłócaj ich spokoju. Nie dokarmiaj dzikich zwierząt.

Miejsca, które opuszczasz, zostaw w takim stanie, w jakim je zastałeś. Zabranie ze sobą wszystkich śmieci to obowiązkiem każdego turysty.

3. Ogranicz plastik

W ekopodróż zabierz butelkę wielorazowego użytku lub bidon, żeby zrezygnować z kupowania napojów w plastikowych opakowaniach. Jeśli pijesz kawę lub herbatę i kupujesz ją na wynos, świetnym gadżetem będzie kubek termiczny lub termos. W kawiarni poproś, by to do niego przygotowali Twój ciepły napój.

Używasz słomek do napojów? Kup taką, której możesz użyć wiele razy – szklaną lub ze stali chirurgicznej.

4. Jedz lokalnie

Wspieraj miejscowych i ekobiznesy. Jeśli gospodarz agroturystyki, gdzie nocujesz, oferuje śniadania przygotowane z produktów, które wyhodował samodzielnie – skorzystaj z okazji. To dodatkowe wsparcie miejscowej ludności.

Nie korzystaj z posiłków w „sieciówkach”. Doświadczaj tradycyjnych dla danego regionu smaków, kupując jedzenie u miejscowych – na targu lub w rodzinnych knajpkach. Zwróć uwagę na sposób serwowania potraw. Zrezygnuj z miejsc używających plastikowych sztućców czy nieekologicznych opakowań.

Jeśli zamierzasz samodzielnie przygotowywać swoje posiłki, produkty kup u lokalnego rolnika lub na miejscowym targu.

Pamiątki z podróży – jak kupować ekologicznie?

Jak już wiesz, jednym z celów ekoturystyki jest wspieranie lokalnej ludności, ich tradycji i kultury. Ten cel możesz zrealizować np. kupując pamiątki z podróży. Zamiast kupować magnesy na lodówkę czy plastikowe gadżety „made in China”, wybierz przedmioty stworzone przez miejscowych rzemieślników.

Nie ma lepszej pamiątki niż unikatowe, stworzone ludzkimi rękami figurki drewniane, obrazy czy ubrania. Dobrym wyborem będzie też zakup kawy, herbaty czy przypraw z lokalnych, prowadzonych w sposób ekologiczny, plantacji.

Miejsce, w którym jesteś słynie z ceramiki? Wybierz się do niewielkiego zakładu i kup wykonane tam naczynie, które ozdobi Twój dom. Na lokalnych targach mieszkańcy często oferują też wykonaną przez siebie biżuterię, wyplatane kosze i torby czy przepiękne haftowane tkaniny.