Mikroplastik – skąd się bierze, jak go ograniczać?

Choć wielu z nas jeszcze nie do końca zdaje sobie z tego sprawę, problem mikroplastiku staje się coraz poważniejszy i może mieć realny wpływ na nasze zdrowie i przyszłość planety. Od czasu do czasu słyszymy o nim lub czytamy, jednak często nasza wiedza na ten temat jest bardzo powierzchowna. Tymczasem chcąc mieć pozytywny wpływ na środowisko naturalne, powinniśmy dobrze poznać zagrożenia. Dowiedz się, czym jest mikroplastik i co możemy zrobić, żeby ograniczyć jego uwalnianie.

Mikroplastik – skąd się bierze?

Tak jak wskazuje nazwa, mikroplastik to drobne cząsteczki tworzyw sztucznych, przede wszystkim polipropylenu, polietylenu i polistyrenu, ale również nylonu, akrylu i poliestru. Przyjmuje się, że są one mniejsze niż 5mm. Mogą trafiać do zbiorników wodnych i gleby na różne sposoby, a także unosić się w powietrzu, zatruwając rośliny, zwierzęta i nas samych. Niestety, żadne oczyszczalnie nie są w stanie odfiltrować tak drobnych cząsteczek plastiku. To dlatego bez problemu trafiają do mórz i oceanów. Choć czasami tak małe, że niewidoczne dla ludzkiego oka, znajdują się w tych zbiornikach wodnych w przerażających ilościach, część cząsteczek pływa, cięższe opadają na dno.

Ze względu na nieustanną produkcję plastikowych przedmiotów codziennego użytku i ubrań wykonanych z syntetycznych tkanin ilość mikroplastiku w środowisku stale się powiększa, a problem rośnie.

Dróg zanieczyszczania wody, gleby i powietrza cząstkami mikroplastiku jest wiele, jednak wszystkie są wynikiem działalności człowieka. Największym winowajcą są plastikowe śmieci, które trafiając do wody lub gleby, rozpadają się na coraz mniejsze kawałki. Po czasie zamieniają się w uciążliwe dla roślin i zwierząt drobinki. Oprócz wszechobecnych butelek PET i toreb foliowych, duży udział wśród morskiego plastiku mają też zniszczone sieci rybackie. Ten rodzaj cząsteczek tworzyw sztucznych nazywa się mikroplastikiem wtórnym.

Mikroplastik pierwotny to drobinki, które od początku swojego istnienia są małe. Główną przyczyną przedostawania się ich do wody jest pranie syntetycznych ubrań. W dobie coraz popularniejszej technicznej odzieży sportowej, problem ten staje się naprawdę poważny. Cząsteczki mikroplastiku powstają również w czasie ścierania opon samochodowych, a nawet poprzez odpryskiwanie farby z budynków. Nie bez winy jest także przemysł kosmetyczny. Atrakcyjny brokat lub granulki znajdujące się w pastach do zębów czy peelingach to najczęściej nic innego, jak mikroplastik, który prosto z Twojej łazienki trafia do wody.

Wpływ mikroplastiku na środowisko

Zastanawiasz się jakie konsekwencje dla planety mogą mieć tak drobne cząsteczki i czy na pewno są tak niebezpieczne, jak się o nich mówi? Niestety mikroplastik nie jest obojętny dla flory i fauny. Kiedy znajdzie się w wodzie, jest często zjadany przez zooplankton, powodując zaburzenia rozmnażania lub nawet śmierć tych małych organizmów. Tymczasem są one bardzo istotne dla ekosystemów, a ich zmniejszona liczebność może spowodować katastrofalne skutki. Mikroplastik jest też spożywany przez skorupiaki i mięczaki, na które polują ryby. Cząsteczki wpływają toksycznie na ich organizmy. Takie ryby mogą również trafić na stół człowieka.

Przeczytaj: Ekologiczne środki czystości – dlaczego warto ich używać

Gdzie znajduje się mikroplastik?

Drobinki tworzyw sztucznych są znajdowane niemal na całej kuli ziemskiej. Wydaje się, że zawiera je każdy zbiornik wodny i organizmy różnych zwierząt. Specjaliści biją na alarm, okazuje się bowiem, że również my mamy w sobie mikroplastik. Z badań wynika, że znajduje się on w prawie każdej wodzie butelkowanej, ale w wodzie z kranu też pojawia się coraz częściej. Drobinki znajdują się w obiegu cały czas, nic zatem dziwnego, że z czasem wrócą w różnej formie również do nas. Mikroplastik może również przenikać do mleka z butelek dla dzieci, a także uwalniać się z torebek do herbaty. Wykazano, że znajduje się w rybach, warzywach, soli morskiej czy piwie. Sytuacji nie poprawia fakt, że drobinki unoszą się również w powietrzu, skąd mogą trafić do układu oddechowego.

Mikroplastik a Twoje zdrowie

Cząsteczki plastiku znajdują się wszędzie, również w nas, a sytuacja staje się z dnia na dzień coraz poważniejsza. Dotychczas nie przeprowadzono badań, które jednoznacznie określiłyby jaki wpływ na zdrowie ma pochłaniany przez nas mikroplastik, nie ulega jednak wątpliwości, że nie jest to zdrowy składnik diety. Część drobinek jest wydalana (i wraca do obiegu), jednak część kumuluje się w organizmie. Wiadomo już, że wyjątkowo szkodliwe są związki chemiczne, które są dodawane do tworzyw sztucznych. Podejrzewa się, że duża zawartość mikroplastiku w organizmie może powodować poważne problemy zdrowotne.

Co możesz zrobić, aby ograniczyć mikroplastik?

Na pewno jesteś już przekonany, że musimy działać i to szybko, żeby nie pogłębiać globalnych problemów, związanych z używaniem tworzyw sztucznych. Być może w przyszłości znajdziemy sposób na oczyszczanie świata ze szkodliwych drobinek. Naukowcy pracują między innymi nad wykorzystaniem bakterii, które mogłyby „pożerać” problematyczne tworzywa sztuczne. Jednak co Ty sam możesz zrobić już teraz? Oto kilka pomysłów jak ograniczyć mikroplastik:

• Wybieraj kosmetyki pielęgnacyjne bez granulek. Dotyczy to peelingów, past do zębów czy żeli pod prysznic.
• Unikaj brokatu, zarówno w kosmetykach kolorowych, jak i materiałach plastycznych dla dzieci.
• Nie kupuj wody w butelkach PET. Najlepsze dla środowiska jest picie wody z kranu i używanie wielorazowych szklanych butelek.
• W sklepie trzymaj się z daleka od siatek foliowych, zarówno grubych, jak i cienkich. Do przenoszenia zakupów używaj wielorazowych, solidnych toreb, a na warzywa i owoce bawełnianych woreczków.
• Kupuj jak najwięcej produktów na wagę, unikając w ten sposób jednorazowych opakowań, w które pakowana jest żywność. Do produktów sypkich możesz używać wielorazowych worków lub pojemników.
• Zaparzaj liście herbaciane, zioła i owoce, unikając torebek. Możesz wykorzystać do tego dzbanek z zaparzaczem.
• Wybieraj ubrania z naturalnych materiałów. Jeśli chcesz korzystać z syntetycznej odzieży sportowej, wypróbuj specjalne worki na pranie, które według deklaracji producenta ograniczają uwalnianie mikroplastiku do środowiska. Ubrania z tworzyw sztucznych pierz jak najrzadziej, w niskiej temperaturze, nastawiając minimalną wirówkę.
• Unikaj wszelkich jednorazowych drobnych przedmiotów codziennego użytku, zastępując je wielorazowymi. Dotyczy to między innymi słomek, kubków, talerzyków, tacek czy rękawiczek.

Pozbycie się i ograniczenie mikroplastiku nie jest łatwą sprawą. Możesz jednak robić wszystko, co w Twojej mocy, żeby żyć w duchu zero waste. Dzięki temu uda się zmniejszyć ilość plastikowych opakowań i jednorazowych przedmiotów, które każdego dnia trafiają do obiegu. Wspólnie możemy natomiast naciskać na producentów i rządzących, żeby wprowadzali odgórne rozwiązania systemowe.

Przeczytaj również: Ekologiczne zamienniki przedmiotów codziennego użytku