Strona główna » EKOprodukty » Bambus – naturalna alternatywa dla plastiku
Bambus – naturalna alternatywa dla plastiku
Rosnące hałdy plastikowych odpadów, wyspy śmieci na oceanach, drobiny mikroplastiku wykrywane i w arktycznych lodowcach, i w ciałach noworodków… Nic dziwnego, że zaczęliśmy intensywnie poszukiwać ekologicznych alternatyw dla tego lekkiego, a jednocześnie wytrzymałego materiału. Jednym z najlepszych jego zamienników okazuje się znany i używany już od setek lat bambus. Dowiedz się więcej o zaletach tego niezwykłego wbrew pozorom surowca. Poznaj też jego wady.
Bambus – co to jest za roślina
Mimo iż najwyższe osobniki osiągają wysokość nawet 50 metrów, bambus to wcale nie drzewo, lecz… trawa o charakterystycznych, pustych w środku i podzielonych na segmenty łodygach. Najczęściej występuje w klimacie tropikalnym, i to nie tylko w Azji, z którą się przede wszystkim kojarzy, ale też w Afryce i Ameryce Południowej. Kilka jednak z wielu jego gatunków jest odpornych na mróz i z powodzeniem rośnie także w Polsce.
Bambus – surowiec mocno odnawialny
Gatunek Phyllostachys edulis z kolei potrafi w 24 godziny urosnąć aż o 120 cm. To akurat rekordzista. Większość bambusów rośnie „zaledwie” 30-100 cm na dobę. Co i tak czyni je najszybciej rosnącymi roślinami na świecie. 90 proc. swych docelowych rozmiarów osiągają w 30-45 dni, a ścinać można je już po 3-5 latach od posadzenia. Dla porównania: w przypadku drzew, z których pozyskuje się drewno, czas ten wynosi zwykle 40-60 lat (nawet rosnąca stosunkowo szybko topola potrzebuje minimum 10-20 lat). Warto też wspomnieć, że bambus po przycięciu odrasta w tym samym miejscu bez konieczności ponownego sadzenia. Wszystko to sprawia, że jest najszybciej odnawialnym surowcem roślinnym.
Bambus – czysta ekologia
Zastępując zatem drewno bambusem, w istotny sposób ograniczyć można wycinkę lasów w celu pozyskania pierwszego z tych dwóch materiałów. Podczas wzrostu natomiast bambus podobnie jak drzewa pochłania spore ilości dwutlenku węgla i produkuje tlen. Co więcej, jest rośliną na tyle niewymagającą, że potrafi przyjąć się na terenach dość mocno wyjałowionych, na których nic innego za bardzo nie chce już rosnąć. Z tego samego względu do uprawy bambusa nie potrzeba ani dużych ilości cennej wody, ani sztucznych nawozów.
Wysoka zawartość krzemu w bambusowych łodygach sprawia z kolei, że są one naturalnie odporne na różnego rodzaju szkodniki – stąd wynika zaś brak konieczności stosowania pestycydów i innych środków ochrony roślin. Znika więc problem przedostawania się szkodliwych substancji do środowiska naturalnego czy do samych włókien bambusa, który w świetle przedstawionych wyżej faktów jawi się jako materiał jeszcze bardziej ekologiczny, niż mogłoby się wydawać. No i jest w 100 proc. biodegradowalny, co ma niebagatelne znaczenie, jeśli mowa o zastąpieniu nim plastiku.
Przeczytaj: Trzcina cukrowa – ekologiczna alternatywa dla plastiku
Właściwości bambusa
A że bambus może z powodzeniem zastąpić plastik – to nie ulega wątpliwości. Wykazuje bowiem podobne zalety, którymi są:
- lekkość – bambusowe naczynie będzie zdecydowanie lżejsze niż metalowe albo szklane naczynie o tej samej objętości;
- elastyczność i wytrzymałość – rozumiane jako odporność na stłuczenia, wgniecenia, rozprężenia czy zarysowania, a także na wysokie temperatury;
- łatwość czyszczenia* – wystarczy woda i ewentualnie delikatny detergent, taki jak płyn do mycia naczyń bądź mydło.
Wykonane z bambusa przedmioty odznaczają się również naturalną odpornością na bakterie, grzyby, pleśnie i procesy gnilne. Nie wymagają więc traktowania impregnatami, które mogłyby np. przedostawać się do jedzenia czy zaburzać późniejsze procesy rozkładu.
*Uwaga
Bambusowych sztućców i naczyń nie powinno się myć w zmywarce, ponieważ narażone byłyby na zbyt długi kontakt z wodą. Czy jednak sprawia to, że bambus na tym polu przegrywa z plastikiem? W świetle ostatnich naukowych doniesień o tym, że podczas cyklu zmywania maszynowego z plastikowych przedmiotów uwalniają się większe ilości mikroplastiku – wcale niekoniecznie…
Bambus – możliwe zastosowania
W Chinach bambus od wieków nazywano „drewnem biednego człowieka”, jako że był powszechnie dostępny, a zarazem można było wykorzystać go na bardzo wiele sposobów. Z racji zawartości wielu cennych składników odżywczych znajduje zastosowanie chociażby jako składnik zdrowych posiłków, kosmetyków czy suplementów diety i leków. Bambusa używa się zarówno na budowach – do wznoszenia rusztowań czy kładzenia parkietów – jak i w produkcji papieru, wacików i chusteczek higienicznych czy tkanin*. Roślina ta służy też do wyrobu ekranów akustycznych, ogrodzeń, mostów, instalacji nawadniających czy elementów żaglówek i łodzi. Tradycyjnie z bambusa wytwarza się ponadto od dawien dawna m.in. instrumenty, parasolki, kapelusze, laski do podpierania się i wachlarze. Użyto go nawet do produkcji karoserii ekologicznego auta oraz ramy roweru!
*Uwaga
Kocyki, pościel, ściereczki czy ubrania (np. skarpety) z bambusa są przewiewne i miłe w dotyku, ale wbrew zapewnieniom producentów wcale nie mają właściwości antybakteryjnych i antygrzybiczych. Te cechy bambusowych włókien zostają bowiem bezpowrotnie utracone w chemicznym procesie przetwarzania tych włókien – a konkretnie zawartej w nich celulozy – w wiskozę, czyli właśnie materiał, z którego wyrabia się wymienione tekstylia.
Jako ekologiczny zamiennik plastiku bambus sprawdza się natomiast choćby w produkcji przedmiotów takich jak:
- szczotki i grzebienie do włosów;
- szczoteczki do zębów;
- trzonki wielorazowych maszynek do golenia;
- akcesoria do masażu;
- sztućce, talerze, kubki, miski – zarówno jednorazowe, jak i wielorazowe;
- deski do krojenia;
- podkładki pod talerze i szklanki;
- koszyczki do gotowania na parze;
- skrzynki i koszyki do przechowywania żywności;
- organizery na kosmetyki, kosze na pranie;
- podpórki dla roślin;
- maty podłogowe i inne elementy dekoracyjne;
- zabawki dla dzieci;
- oprawki okularów.
Sposobów wykorzystania bambusa jest oczywiście znacznie więcej, a w miarę wzrostu świadomości ekologicznej konsumentów wynajdywane są dla niego coraz to nowe zastosowania.
Czy bambus ma wady?
Rosnąca popularność bambusa jako naturalnej alternatywy dla plastiku ma niestety również swą mroczniejszą stronę. Zdarza się mianowicie, że aby sprostać zapotrzebowaniu na ten surowiec, pod uprawę bambusa wycina się lasy tropikalne, pozyskuje się łodygi z terenów chronionych lub zakłada plantacje monokulturowe – czyli takie, gdzie nic oprócz bambusa nie rośnie, co przyspiesza wyjaławianie gleby i zagraża sąsiednim ekosystemom.
Najbardziej przyjazny środowisku bambus to ten, który rośnie dziko, ale ścinany jest tylko w wyznaczonych okresach i ilościach, tak by roślina miała czas się zregenerować – ewentualnie ten uprawiany w sposób zrównoważony, na plantacjach zróżnicowanych biologicznie. Aby mieć pewność, że dany przedmiot wykonany został z właśnie takiego ekologicznego bambusa, sprawdź informacje na temat jego producenta lub szukaj potwierdzających to certyfikatów (np. FSC).
Przeczytaj również: Ekologiczne zamienniki przedmiotów codziennego użytku