Makulatura i recykling papieru – co warto wiedzieć

Z pewnością wiesz już doskonale, że odpady papierowe można i trzeba segregować, wrzucając je do niebieskich pojemników. Ale czy wiesz również, że wciąż jeszcze istnieją popularne niegdyś skupy makulatury? Przeczytaj poniższy artykuł i sprawdź, co dokładnie przyjmują i ile da się na tym zarobić. W tekście piszemy m.in. także, na czym polega recykling papieru i jakie produkty uzyskuje się w drodze tego procesu.

Czym jest makulatura

Wbrew pozorom nie każdy rodzaj odpadów papierowych można określić terminem „makulatura”. Pod tą nazwą kryje się bowiem tylko taki papier, który nie nadaje się już do użytku pierwotnie założonego, ale wciąż jeszcze nadaje się do przetworzenia i wykorzystania ponownie w innej roli. Papieru silnie zanieczyszczonego – jakim jest chociażby mocno otłuszczony karton po pizzy – nie da się poddać recyklingowi, nie nazwiemy go więc makulaturą. Zaliczyć się do niej mogą natomiast:

• papier świeżo wytworzony, ale np. uszkodzony, odpady produkcyjne z rolek, niezadrukowany papier biurowy – najbardziej przydatne z punktu widzenia ponownego użycia;
• papier odzyskany z rynku wtórnego, czyli opakowania po produktach spożywczych i przemysłowych, szkolne zeszyty, książki, gazety, czasopisma, ulotki reklamowe, katalogi, zadrukowany papier biurowy, tekturowe pudełka i pudła – tutaj wiele zależy od poziomu zanieczyszczenia odpadów.

Nie są makulaturą na pewno zaś: papier toaletowy, ręczniki papierowe, chusteczki higieniczne (nawet czyste – tego typu śmieci należy wyrzucać do czarnych pojemników na odpady zmieszane), opakowania wielomateriałowe (tzw. tetrapaki, czyli kartony po nabiale lub sokach – umieszczamy je w żółtych pojemnikach na odpady z metali i tworzyw sztucznych).

Przeczytaj: Co zrobić z niepotrzebnymi książkami?

Typy makulatury

Papier należy do surowców, które da się przetwarzać tylko ograniczoną liczbę razy, a konkretnie: 3-4 razy. Jest to związane z długością włókien celulozowych, pierwotnie pozyskiwanych z drewna, wtórnie natomiast właśnie z makulatury. Najlepszy jakościowo papier powstaje z długich, świeżych włókien celulozy. Są one niezbędne również do produkcji papieru z recyklingu, aczkolwiek tym mniej, im niższy stopień zanieczyszczenia makulatury poddawanej procesowi przetworzenia (warto w tym miejscu zaznaczyć, że każdy kolejny taki proces skraca włókna celulozowe).

W zależności od stanu makulatury wyróżnić można kilka jej typów:

• high grades – najwyższa jakość – wspomniane odpady produkcyjne, papier niezadrukowany – nie wymaga dodatkowego czyszczenia – produktem końcowym jest np. papier do drukarek;
• de-inking grades – wysoka jakość – gazety, papier zadrukowany – wymaga usunięcia farby – produktem końcowym jest np. papier gazetowy;
• kraft grades – średnia jakość – materiały opakowaniowe – one też są zwykle tu produktem końcowym;
• low grades – odmiany słabe – najniższa przydatna jakość – makulatura mieszana, zadrukowany papier kserograficzny, magazyny, książki, gazety – produktem końcowym są m.in. opakowania czy tektura.

Istnieje też inny podział makulatury, tzw. europejska klasyfikacja tego surowca, która również obejmuje cztery główne kategorie (oznaczane literami A, B, C i D), a w ich ramach aż ponad 50 odmian:

• A1-A12 – makulatura tzw. słaba – zmieszana, niesortowalna, czyli różne rodzaje papieru oraz tektury;
• B1-B15 – makulatura tzw. średnia – głównie katalogi, gazety, czasopisma i książki;
• C1-C19 – makulatura tzw. lepsza albo biała – ścinki i odpady produkcyjne z papierów białych i bezdrzewnych, dokumenty, ścinki drukarskie;
• D1-D6 – makulatura mocna – przede wszystkim tektura falista, ścinki i odpady z papieru i tektury tzw. kraft, inaczej siarczanowej.

Niekiedy spotkać się można ponadto z określeniem „makulatura śmietnikowa”, pod którym kryją się odpady papierowe pozyskane do recyklingu z wysypisk lub pojemników na śmieci niesortowane, np. koszy ulicznych.

Przeczytaj: Butelki zwrotne – co trzeba wiedzieć na ich temat

Skupy makulatury – gdzie i za ile można sprzedać odpady papierowe

Papier „uratowany” na makulaturę z takiego ulicznego kosza na śmieci – a często niestety także pochodzący z niebieskich pojemników dedykowanych odpadom papierowym przecież właśnie po to, by zostały one poddane recyklingowi – to z reguły wyższe ryzyko zanieczyszczeń, które przekłada się na niższą jakość makulatury i tym samym również produktów, które można z niej wytworzyć (p. niżej). Nic więc dziwnego, że za makulaturę pewniejszej jakości zakłady przetwórcze gotowe są nawet zapłacić.

Gdzieniegdzie natrafić można na informację, że za kilogram makulatury w skupie uzyskać da się około 50 groszy. Należy jednak podkreślić, że jest to cena niejako hurtowa: duże skupy za tonę czystej, suchej, skompresowanej i odpowiednio zabezpieczonej makulatury (będącej np. odpadem z zakładu produkującego papier) rzeczywiście płacą średnio od 500 do 550 zł. Stawka „detaliczna” waha się natomiast zwykle od 10 gr do 30 gr za kilogram, zależnie od rodzaju papieru – np. tektura falista będzie tańsza niż kolorowe magazyny. Nie są to kokosy, ale zawsze to dodatkowy grosz, a jak głosi przysłowie: grosz do grosza… Aby uzyskać lepszą cenę, warto porównać kilka różnych okolicznych punktów skupu. Najłatwiej je znaleźć, wpisując po prostu w internetową wyszukiwarkę hasło „skup makulatury” i nazwę najbliższej większej miejscowości.

Przeczytaj: Plastikowe nakrętki – o co chodzi z ich zbieraniem?

Co można oddać do skupu makulatury

Dobrym pomysłem jest zapoznanie się przy okazji z opiniami na temat danego skupu, a także z zasadami, na jakich przyjmuje on makulaturę. W niektórych punktach skupuje się np. tylko gazety oraz książki o białych kartkach i bez sztywnej okładki, podczas gdy te z twardą okładką i żółtym papierem, a także ulotki nie są przyjmowane. Czasem trzeba uzbierać najpierw minimum 100 kg makulatury, nie ma za to często wtedy konieczności jej transportowania, bo skup odbierze ją od klienta we własnym zakresie. Zawsze natomiast makulatura powinna być sucha i niezatłuszczona, w dodatku zaś najlepiej pozbawiona niepapierowych elementów takich jak taśma klejąca czy zszywki. Reguły te obowiązują również najczęściej* w przypadku wyrzucania odpadów papierowych do niebieskiego pojemnika.

*Uwaga
W niektórych zakładach przetwórstwa papieru zszywki albo taśma klejąca to nie problem, są one bowiem oddzielane automatycznie m.in. na specjalnych sitach już po rozrobieniu materiału z gorącą wodą i rozwłóknieniu go. Najlepiej dopytać o to w danej gminie. Być może w twojej akurat odpady papierowe trafiają właśnie do takiego zakładu i nie musisz każdorazowo usuwać zszywek czy taśmy przed wyrzuceniem śmieci do niebieskiego pojemnika.

Czy warto zbierać makulaturę

Czy warto więc zbierać i sprzedawać makulaturę? Tak! Nawet jeśli zarobek z tego tytułu niewiele zmienia w twoim budżecie, to wciąż jeszcze pozostaje – jakże ważny – aspekt ekologiczny takiego rozwiązania. Recykling jednej tony makulatury chroni przed wycinką 17 drzew (co zważywszy na spore ilości przetwarzanych odpadów papierowych, przekłada się na aż 750 mln drzew rocznie w samych Stanach Zjednoczonych, gdzie podjęto się takich wyliczeń). Pozwala też zaoszczędzić 26,5 tys. litrów wody i 1,5 tys. litrów ropy tudzież 4,2 tys. kWh energii – to zaś z kolei oznacza mniejszą emisję gazów cieplarnianych. No i trzeba pamiętać, że tona papierowych śmieci zajmuje niemal 3 m sześc. przestrzeni na składowisku odpadów. Oddając je do skupu, masz natomiast pewność, że na pewno na takie składowisko nie trafią (co niestety nie zawsze jest oczywiste w przypadku tych wrzucanych do niebieskiego pojemnika – wystarczy bowiem choćby jeden nieodpowiedzialny sąsiad, który je zanieczyści, by nie nadawały się już do recyklingu).

Zbieraj makulaturę ze znajomymi!
Wspólnymi siłami szybciej zbierzecie wymagane przez wiele skupów minimum wagowe, a za uzyskane w ten sposób pieniądze będziecie mogli np. zamówić pizzę, by razem celebrować dobry uczynek dla środowiska!

Co powstaje z makulatury

Papier z recyklingu nigdy nie zastąpi w pełni tego wytwarzanego ze świeżych włókien celulozowych. Jego udział w ogólnej produkcji wyrobów papierowych jednak wciąż rośnie, bo też znajduje się dla niego coraz to więcej zastosowań. Początkowo makulaturę przerabiało się głównie na papier toaletowy i pakowy, a niedługo później również na tekturę falistą. Obecnie z makulatury powstają m.in. także:

• ręczniki papierowe, chusteczki,
• serwetki, papierowe talerze i kubki,
• worki do odkurzaczy,
• filtry do kawy,
• opakowania na jajka (wytłoczki),
• torby papierowe,
• papier gazetowy,
• papier do drukarek i ksero,
• zeszyty, notesy i książki (w tym baza twardych opraw, nawet jeśli same strony wewnątrz książki nie są drukowane na papierze z recyklingu),
• opakowania kosmetyków, zapałek i in.,
• koperty, papeteria,
• włókninowe fartuchy szpitalne, maseczki ochronne,
• abażury,
• banknoty,
• brykiety opałowe,
• elementy izolacji samochodowej,
• taśmy maskujące, ochronne,
• elementy izolacji, a niekiedy nawet konstrukcji budynków.

Jeśli zależy ci na tym, aby nie tylko zbierać makulaturę, ale również kupować produkty stworzone z jej udziałem, szukaj symboli FSC z napisem „RECYCLED” albo „MIX”.

Przeczytaj również: Kontenery na odzież używaną – czy wiesz o nich wszystko?