Uprawa ziół w domu lub na balkonie

Zioła to smaczny dodatek do wielu potraw i niezastąpiony surowiec do przygotowywania leczniczych naparów czy naturalnych kosmetyków. Aby korzystać z ich dobroczynnej mocy, nie trzeba jednak dysponować własnym ogrodem. Uprawa ziół w domu, na kuchennym parapecie, balkonie czy tarasie to ciekawa alternatywa dla ogrodu ziołowego – nie tylko dla mieszkańców miast. Zastanawiasz się, od czego zacząć swoją przygodę z domowymi ziołami? Nie wiesz, które gatunki będą najlepsze na początek? Przedstawiamy kompleksowy poradnik na temat uprawy ziół w domu i na balkonie.

Dlaczego warto uprawiać własne zioła?

Zioła są od wieków szeroko wykorzystywane w medycynie naturalnej, kosmetyce i sztuce kulinarnej. Rośliny zielne zawierają wiele substancji czynnych, które wpływają korzystnie na zdrowie oraz wygląd. Są też szczególnie bogate w olejki eteryczne, które nadają im wyjątkowy aromat.

Samodzielna uprawa ziół to świetny sposób, by cieszyć się świeżymi, naturalnymi przekąskami o każdej porze roku. Zakładając domowy zielnik na parapecie, zyskasz własne, ekologiczne źródło aromatycznych dodatków do codziennych potraw i przetworów. Dodatkowo będziesz mieć pewność, że zioła powstały bez szkodliwych chemikaliów, w sposób przyjazny dla natury i zdrowia.

Domowe zioła mogą z powodzeniem zastąpić tradycyjne rośliny doniczkowe i balkonowe. Większość z nich jest łatwa w uprawie, dlatego stanowi idealną propozycję dla początkujących pasjonatów roślin, którzy często napotykają na problemy w pielęgnacji egzotycznych gatunków roślin.

Własny zielnik pozwala ponadto zazielenić przestrzeń swojego mieszkania lub balkonu i wzbogacić aranżację. Obecność ziół w otoczeniu – podobnie jak innych roślin – może mieć korzystny wpływ na samopoczucie psychiczne i zdrowie.

Jakie zioła wybrać do uprawy w domu i na balkonie?

W warunkach domowych możesz uprawiać większość popularnych ziół. Do uprawy doniczkowej polecane są zioła jednoroczne takie jak bazylia, cząber, majeranek, rzeżucha, kolendra. W zielniku na parapecie nie powinno zabraknąć również łatwej w uprawie pietruszki.

Spośród gatunków wieloletnich idealne dla początkujących są m.in.: mięta, tymianek, oregano, melisa, szczypiorek, szałwia, rozmaryn. Zioła wieloletnie wiosną i latem można umieścić na balkonie lub tarasie, a na zimę przenieść do domu. Gatunki ziół należy też dobrać do swoich potrzeb i upodobań kulinarnych.

Warto poznać szczególne właściwości i walory najpopularniejszych ziół do uprawy w domu i na balkonie:

• bazylia – jest jednym z najłatwiejszych w uprawie ziół. Bazylia stanowi idealny dodatek do dań śródziemnomorskich, sałatek, sosów, makaronów, kanapek, zup. Ma również pozytywny wpływ na trawienie.
• oregano – stanowi niezbędny dodatek w kuchni włoskiej. Warto wykorzystać je jako przyprawę do pizzy, sosów, zapiekanek, pieczonych mięs. Oregano pomoże także przy problemach trawiennych, kaszlu i w stanach napięcia nerwowego.
• mięta – ze względu na orzeźwiający smak jest szczególnie polecana jako dodatek do napojów, lodów i deserów. Mięta stanowi też remedium na problemy trawienne.

Przeczytaj: Herbata ekologiczna – dlaczego jest lepsza od zwykłej

Jak przygotować się do uprawy ziół?

Uprawa ziół w domu zwykle nie przysparza większych problemów. By jednak uzyskać obfite plony i cieszyć się z atrakcyjnej, zdrowej zieleniny, należy zadbać o odpowiednie przygotowanie pojemnika, podłoża i stanowiska do uprawy ziół.

Doniczka

Ze względu na rozbudowany system korzeniowy większość ziół wymaga stosunkowo dużych pojemników. Do uprawy ziół można wykorzystać donice ceramiczne lub drewniane skrzynie. Pojemniki do uprawy ziół nie powinny się nadmiernie nagrzewać – może to doprowadzić do przesuszenia roślin. Młode siewki można uprawiać w plastikowych pojemnikach (np. po jogurtach) lub specjalnych miniszklarniach.

Podłoże

Większość ziół do prawidłowego wzrostu wymaga żyznego, dobrze przepuszczalnego i lekkiego podłoża, o odczynie zbliżonym do obojętnego. W wielu przypadkach wystarczająca może okazać się uniwersalna ziemia ogrodowa, zmieszana z piaskiem. Dla bardziej wymagających gatunków można zakupić gotowe podłoże przeznaczone dla ziół i warzyw. Dobrym rozwiązaniem może okazać się również wzbogacenie ziemi naturalnym nawozem w postaci humusu lub kompostu. Przygotowując podłoże do uprawy ziół, pamiętaj także o warstwie drenażu (np. drobnych kamyków) na dnie pojemnika.

Stanowisko

Zioła domowe i balkonowe wymagają ciepłego, słonecznego stanowiska. Trzeba zapewnić im minimum 6 godzin słońca. Z reguły najlepsza będzie więc dla nich wystawa południowa lub zachodnia. W domu nie należy narażać ziół na przeciągi, a na balkonie i tarasie warto zapewnić im miejsce osłonięte przed wiatrem (np. w pobliżu ściany). Optymalna temperatura dla większości ziół to 15-20 °C.

W mieszkaniu najlepszym miejscem do uprawy ziół jest zwykle kuchenny parapet. Zielnik można stworzyć również na ścianie, w pobliżu blatu kuchennego, dzięki czemu zioła będą łatwo dostępne w czasie przyrządzania posiłków. Na tarasie lub balkonie można umieścić je w pobliżu miejsca wypoczynku – ich zapach uprzyjemni relaks.

Jak uprawiać zioła w domu i na balkonie?

Zioła w doniczkach nadają się do uprawy całorocznej. Najlepsze warunki do wysiewu nasion panują jednak wczesną wiosną – na początku marca. Dobrym pomysłem jest także wysiew ziół latem (w lipcu lub sierpniu), dzięki czemu można cieszyć się ich smakiem zimą, gdy brakuje świeżych owoców i warzyw.

Nasiona ziół wysiewaj do małych pojemników, wypełnionych lekko wilgotnym podłożem. Pojemniki z siewkami możesz dodatkowo nakryć folią lub plastikowymi pokrywkami. Gdy siewki podrosną, przesadź je do większych doniczek.

Zioła możesz uprawiać też z gotowych sadzonek. Postaraj się jednak wybierać sadzonki ekologiczne, ponieważ te dostępne w hipermarketach mogą być skażone szkodliwymi środkami chemicznymi.

Jeśli zależy Ci na wykorzystaniu walorów ozdobnych ziół, możesz tworzyć z nich efektowne kompozycje w pojemnikach. Pamiętaj jednak, aby posadzić osobno gatunki szybko i wolno rosnące oraz jednoroczne i wieloletnie. Zadbaj również o prawidłowy układ ziół – wyższe gatunki sadź z tyłu, a te niższe na pierwszym planie.

Jak pielęgnować zioła w doniczkach?

Zioła w doniczkach, uprawiane na balkonie czy parapecie, nie wymagają skomplikowanych zabiegów pielęgnacyjnych. Najważniejszą kwestią, na jaką musisz zwrócić uwagę, jest zapewnienie im właściwej wilgotności. Z tego powodu nie możesz zaniedbywać regularnego podlewania ziół w doniczkach. Woda do podlewania powinna mieć temperaturę pokojową. Warto odstawić ją na kilkanaście godzin przed użyciem.

Do uprawy zieleniny w domu nie jest konieczne używanie nawozów. Jeśli jednak chcesz poprawić wzrost i wygląd ziół, sięgnij po środki naturalne (np. biohumus, wyciąg z czosnku). Zioła wieloletnie powinieneś też raz w sezonie (wiosną) przyciąć nisko przy ziemi, by pobudzić je do bujnego wzrostu.

Zawsze gdy pozyskujesz zioła do celów kulinarnych, zrywaj najstarsze listki, bezpośrednio przed posiłkiem. W razie potrzeby uszczykuj listki lub odcinaj pojedyncze gałązki, ale nie ścinaj całego ziela. Dzięki temu roślina wciąż będzie wypuszczać nowe pędy i zachowa atrakcyjny pokrój. Zioła możesz również suszyć lub mrozić.

Zielone przekąski są smaczne i zdrowe. Nie zwlekaj więc – stwórz własny ogródek ziołowy w domu lub na balkonie i ciesz się z niezwykłej mocy ziół.

Przeczytaj: Jak ratować pszczoły (i dlaczego warto to robić)