Przydomowy kompostownik – jak prowadzić?

Bliska jest Ci idea „zero waste”? Chcesz ograniczyć marnowanie żywności w swojej kuchni? Resztki jedzenia i inne bioodpady nie muszą wcale trafić do kosza. Choć nie nadają się już do zjedzenia, wciąż zawierają mnóstwo cennych składników, które możesz wykorzystać. Jeśli nie chcesz, by bioodpady wylądowały na śmietniku, przygotuj z nich kompost. Sprawdź, na czym polega kompostowanie i dlaczego kompost to prawdziwe „czarne złoto“.

Czym jest kompost i do czego służy kompostownik?

Pewnie nieraz słyszałeś o kompoście zwanym „ogrodniczym czarnym złotem”. Wbrew pozorom to wcale nie żadne drogocenne wykopalisko, ale coś, co tworzy sama natura. Kompost to nawóz organiczny powstający z resztek roślinnych i zwierzęcych w wyniku ich rozkładu przez mikroorganizmy, przy udziale tlenu.

Sam proces powstawania kompostu (zwany kompostowaniem) bazuje na naturalnych zjawiskach biologicznych i obiegu materii. Aby prowadzić kompostowanie, należy stworzyć mikroorganizmom dogodne warunki do rozwoju.

Miejsce lub pojemnik do kompostowania nazywane są kompostownikiem. Może on być wykonany z różnych materiałów (np. drewna, plastiku) i przybierać różne formy (otwartą, zamkniętą, pryzmy). Specyficznym rodzajem kompostownika jest termokompostownik, który pozwala wykorzystać powstającą energię cieplną do rozkładu bioodpadów. Dobry kompostownik zapewnia odpowiednie napowietrzenie i optymalną wilgotność, dzięki czemu proces rozkładu resztek przebiega bez problemów.

Ze względu na miejsce składowania odpadów wyróżnia się kompostownik ogrodowy (przydomowy) lub domowy (zwykle umiejscowiony w kuchni i nazywany kuchennym).

Dlaczego warto prowadzić kompostownik – wady i zalety kompostowania

Prowadzenie kompostownika to prosty sposób na to, by wdrożyć ideę „zero waste” do swojego życia. Nie wymaga wielkich kosztów, wyrzeczeń, ani specjalnej wiedzy, a stanowi realny sposób na ograniczenie marnowania żywności i zanieczyszczenia środowiska. Produkcją kompostu może zająć się praktycznie każdy – mały kompostownik zmieści się w każdej kuchni.

Kompostowanie odpadków zmniejsza emisję gazów cieplarnianych wydzielanych podczas gnicia resztek żywnościowych. Pozwala zagospodarować też żywność, która jest niezdatna do spożycia. Dodatkowo kompostownik w ogrodzie świetnie zastępuje kosz na śmieci i ułatwia zachowanie porządku na podwórku.

Kompost, jako w pełni naturalny nawóz, bogaty w substancje organiczne, jest niezwykle przydatny w ogrodzie. Dzięki niemu poprawisz jakość podłoża – zwiększysz jego żyzność, pojemność wodną i powietrzną. Kompost – w przeciwieństwie do chemicznych środków – jest bezpieczny dla przyrody i praktycznie nie sposób go przedawkować.

Przygotowywanie kompostu może przynieść Ci ponadto korzyści finansowe. Pomoże zmniejszyć wydatki na wywóz śmieci, zakup nawozów, chemicznych środków ochrony roślin czy specjalnych podłoży ogrodniczych. Niewykluczone, że będziesz mógł liczyć także na preferencyjne stawki za wywóz odpadów – wiele gmin oferuje je w zamian za prowadzenie kompostownika.

Choć kompostowanie ma mnóstwo zalet, musisz przygotować się również na pewne niedogodności. Procesy zachodzące w kompostowniku są w pełni naturalne, jednak samo kompostowanie nie może odbyć się bez udziału człowieka. Konieczny jest nadzór nad warunkami panującymi w kompostowniku i stanem kompostu, co pochłania trochę czasu. Co jakiś czas należy delikatnie mieszać i podlewać kompost.

Resztki, które trafiają do kompostownika, muszą być też odpowiednio przygotowane, np. pocięte na drobne kawałki. Przed wyrzuceniem bioodpadów trzeba zawsze przeprowadzić ich wstępną selekcję – nie wszystkie mogą trafić do kompostownika.

Prawidłowo prowadzony kompostownik nie wydziela nieprzyjemnego zapachu, jednak na skutek niewłaściwych warunków unosząca się wokół niego woń może stać się nieprzyjemna. Kompostownik stanowi też nie lada gratkę dla gryzoni i owadów – może więc przyciągać do domu lub ogrodu nieproszonych gości. Kompostowanie trwa ponadto dosyć długo, nawet 12 miesięcy, dlatego, aby uzyskać nawóz, trzeba uzbroić się w cierpliwość.

Przeczytaj: Dom ekologiczny – czym się charakteryzuje (materiały, urządzenia, technologie)

Jak wykonać i gdzie ustawić przydomowy kompostownik?

Chcesz mieć własny kompostownik? Najlepiej wykonaj go samodzielnie, np. z drewnianych desek lub zalegających w domu starych wiader czy koszów. Na dużej działce kompost możesz składować w pryzmach. Jeśli jednak nie masz zdolności manualnych lub nie dysponujesz dużą przestrzenią, lepszym rozwiązaniem może okazać się zakup gotowego kompostownika. W sklepach bez problemu znajdziesz kompostowniki o różnej pojemności do ogrodu i domu.

Zadbaj o właściwe usytuowanie kompostownika. Jeśli chcesz umieścić go w ogrodzie, ustaw go w miejscu ustronnym, osłoniętym od wiatru i słońca, na dobrze przepuszczalnym podłożu. Mały kompostownik (do 10 m3) powinien być oddalony o przynajmniej 7,5 m od granicy działki i 15 m od domu. W przypadku większych pojemników (do 50 m3) niezbędne jest zachowanie dystansu 30 m od domu sąsiada. W mieszkaniu kompostownik najlepiej umieścić w kuchni, np. pod zlewem.

Jak wypełnić kompostownik? Na dnie kompostownika stwórz 20-centymetrową warstwę drenażową z pociętych gałązek. Następnie ułóż warstwę ziemi ogrodowej lub dojrzałego kompostu. Kolejne warstwy mogą stanowić bioodpady układane na przemian z ziemią ogrodową.

Jak prowadzić kompostownik?

Prowadzenie kompostownika nie powinno sprawić Ci większych trudności. By jednak cały proces kompostowania był efektywny i ekologiczny, musisz przestrzegać kilku zasad. Pierwszą i najważniejszą z nich jest staranny dobór materiału na kompost.

Odpowiednie do kompostowania są:

• owoce, warzywa, obierki,
• fusy po kawie,
• skorupki jaj,
• gałązki,
• liście, pędy, łodygi roślin,
• skoszona trawa,
• wełna,
• kora, trociny, słoma,
• niezabarwiony papier i tektura.

Pamiętaj jednak, że nie wszystkie materiały nadają się do kompostowania. Nie wrzucaj więc nigdy do kompostownika:

• mięsa i kości,
• solonych lub zaprawionych octem resztek jedzenia,
• chwastów,
• części z chorych roślin,
• resztek i skórek owoców egzotycznych,
• popiołu drzewnego i brykietowego.

Kolejną zasadą, której trzeba przestrzegać w trakcie prowadzenia kompostownika, jest zachowanie różnorodności kompostowanego materiału. Bardzo ważne jest utrzymanie równowagi między materiałami bogatymi w azot (takimi jak resztki kuchenne, części roślin) i węgiel (np. suche gałązki, liście). Najlepiej więc kompostować zarówno odpadki kuchenne, jak i ogrodowe.

Pamiętaj również o utrzymaniu właściwych warunków w kompostowniku. Kompost powinien być stale lekko wilgotny, jednak nigdy nie mokry. Kompostowany materiał należy przerzucać i mieszać średnio co 2 miesiące. Aby przyspieszyć rozkład bioodpadów, warto spróbować hodowli dżdżownic kalifornijskich w kompostowniku.

Regularnie sprawdzaj stan kompostowanego materiału – dojrzały kompost powinien mieć jednorodną strukturę i przyjemny, leśny zapach.

Kompostowanie to idealna metoda na wykorzystanie resztek pożywienia w sposób przyjazny dla środowiska i uzyskanie niezastąpionego nawozu. Z pewnością warto więc spróbować.

Przeczytaj również: Łąka kwietna w ogrodzie – jak ją założyć i pielęgnować?