Stare, domowe tekstylia – co można z nimi zrobić?

W Twojej szafie zalegają zbędne ubrania? Zastanawiasz się, co zrobić ze starymi firanami lub obrusami? Tekstylia zbyt często niepotrzebnie trafiają na śmietnik. Tymczasem wiele z nich można jeszcze wykorzystać w swoim mieszkaniu lub oddać potrzebującym. Sprawdź, co zrobić ze starymi tekstyliami, by nie stały się kolejnym odpadem zanieczyszczającym środowisko.

Czym są tekstylia?

Tekstylia to wyroby powszechnie wykorzystywane w gospodarstwach domowych. Do grupy tej zaliczane są wszelkie tkaniny i dzianiny wytwarzane z surowców włókienniczych pochodzenia naturalnego (zwierzęcych i roślinnych) lub sztucznego (chemicznego). Tekstylia produkowane są m.in. z bawełny, wełny, lnu czy poliestru. Do najpopularniejszych tekstyliów należą oczywiście ubrania, jednak w każdym mieszkaniu można znaleźć wiele innych tego typu wyrobów. Są to m.in.:

• obrusy,
• firany,
• zasłony,
• pościel,
• dywany i wykładziny,
• ręczniki,
• narzuty i poszewki,
• ścierki,
• rękawice kuchenne,
• torby.

Co zaliczamy do odpadów tekstylnych?

Noszone lub używane w gospodarstwach domowych tekstylia z czasem mogą ulec zniszczeniu, zabrudzeniu lub zwyczajnie stać się nieprzydatne i niemodne. To właśnie stare, zniszczone i nieużywane tekstylia uważane są za odpady tekstylne. Szacuje się, że stanowią one 9% odpadów wytwarzanych w gospodarstwach domowych.

Odpady tekstylne można podzielić na 3 grupy:

• odpady czyste (m.in. odzież, firany, zasłony),
• odpady zabrudzone (np. wykładziny, dywany),
• odpady medyczne.

Niemal połowa odpadów tekstylnych nadaje się do ponownego wykorzystania. Powinieneś zagospodarować zwłaszcza odpady czyste, które nie wymagają specjalnej obróbki przed powtórnym użyciem. Z kolei odpady zabrudzone najczęściej trzeba poddać czyszczeniu lub odkażaniu. Bardziej problematyczne jest postępowanie z odpadami medycznymi, które jako odpady niebezpieczne wymagają specjalnej utylizacji — w warunkach domowych mało kto ma jednak z nimi do czynienia.

Przeczytaj: Co zrobić z niepotrzebnymi książkami?

Do czego można wykorzystać stare tekstylia?

Niepotrzebnym zasłonom, firanom czy obrusom zgodnie z ideą zero waste warto dać drugie życie. Zastanawiasz się, jak je kreatywnie wykorzystać? Najprostszym sposobem na zagospodarowanie starych tekstyliów jest pocięcie ich na niewielkie kawałki — w takiej postaci świetnie sprawdzą się jako ściereczki do sprzątania kurzu, polerowania mebli czy mycia okien.

Nieużywane firanki to świetny materiał do dekoracji. Możesz stworzyć z nich eleganckie serwetki, ozdobne girlandy lub poszewki na poduszki. Z firanek warto uszyć także ekologiczne woreczki do przechowywania żywności. Dodatkowo będą one idealne do dekoracji świeczników, lampionów, ubrań czy własnoręcznie wykonywanych kartek, albumów i pudełek.

Stare zasłony możesz przerobić na narzutki, poszewki, okładki na książki, a nawet legowisko dla pupila. Z kolei niemodny obrus przyda Ci się do wykonania podstawek pod kubki i talerze lub serwetek. Nic też nie stoi na przeszkodzie, by stworzyć z niego efektowną torbę.

Jeśli lubisz szyć, ze zbędnych tekstyliów domowych z łatwością przygotujesz oryginalne naszywki na ubrania, chusty, czy spódnice. Skrawki materiału mogą Ci natomiast posłużyć jako wypełnienie do poduszek, siedzisk lub legowisk dla zwierząt. Jeżeli jesteś opiekunem psa lub kota, z pociętych kawałków polaru wykonaj matę węchową dla swojego pupila. Tekstylia nadają się także do tworzenia oryginalnych pluszaków i zabawek dla dziecka lub czworonożnego przyjaciela.

Przeczytaj: Butelki zwrotne – co trzeba wiedzieć na ich temat

Gdzie wyrzucić stare tekstylia?

Nie masz pomysłu, co zrobić ze starymi tekstyliami, a nie chcesz ich dalej składować? Odpady tekstylne, na ten moment, możesz wyrzucić do pojemnika na odpady zmieszane. Nie jest to jednak najbardziej ekologiczne rozwiązanie. Pamiętaj, że zarówno tekstylia wykonane z surowców naturalnych, jak i syntetycznych lądujące na wysypiskach emitują szkodliwe substancje i przyczyniają się do zanieczyszczenia środowiska. Dodatkowo wyrzucanie tekstyliów, które mogłyby jeszcze komuś służyć przez lata to marnotrawstwo zasobów. Jeśli więc chcesz pozbyć się zbędnych tekstyliów w ekologiczny sposób, pomyśl, komu mogłyby się jeszcze przydać.

Uwaga! Od 1 stycznia 2025 roku w Polsce będą obowiązywać nowe przepisy dotyczące zbiórki zużytych tekstyliów oraz przygotowania ich do ponownego użycia i recyklingu. Prace nad nowymi regulacjami nadal trwają. Ministerstwo Środowiska zapowiada ich ogłoszenie dopiero jesienią.

Jeżeli masz w swoim domu niemodną odzież, która jest w całkiem dobrym stanie, możesz sprzedać ją na aukcji internetowej lub oddać do second-handu. W wielu miastach organizowane są też akcje wymiany odzieży. Ubrania w dobrym stanie warto zanieść do organizacji charytatywnej zajmującej się pomocą bezdomnym czy samotnym matkom.

Zniszczone ubrania możesz oddać do PSZOK-u (Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych) lub wrzucić do kontenera PCK na odzież używaną. Choć odzież z kontenerów wbrew powszechnej opinii nie trafia bezpośrednio do potrzebujących, to jednak środki pozyskane z jej sprzedaży są przeznaczane na cele dobroczynne.

By w ekologiczny sposób pozbyć się starych tekstyliów, warto skorzystać ze zbiórki organizowanej w niektórych sklepach odzieżowych. Koce, prześcieradła i ręczniki możesz też zanieść do schroniska dla bezdomnych zwierząt — z pewnością przydadzą się czworonożnym podopiecznym.

Przeczytaj: Kontenery na odzież używaną – czy wiesz o nich wszystko?

Recykling odpadów tekstylnych

Zastanawiasz się, co dzieje się z tekstyliami, które wrzuciłeś do kontenera na odzież lub zaniosłeś do sklepu? Zużyte tekstylia w wielu przypadkach mogą zostać efektywnie poddane recyklingowi.

Zebrana odzież i inne tekstylia najpierw trafiają do sortowni. Spośród nich wybierane są ubrania w dobrym stanie, które kierowane są do second-handów. Dzięki temu ponownie trafiają na rynek, gdzie mogą znaleźć nowych nabywców. Jednak nawet 70-90% tekstyliów nie nadaje się już do dalszego użytkowania. Przekazywane są więc do zakładów zajmujących się recyklingiem. Najczęściej przetwarzane są na czyściwo. Ze zniszczonych tekstyliów wytwarzane są ściereczki do mycia i polerowania.

Obecnie istnieje jednak więcej sposobów przetwarzania odpadów tekstylnych. Z wełny wytwarzana jest izolacja samochodowa, natomiast bawełna służy do produkcji papieru. Z odpadów tekstylnych produkowane są też wypełniacze siedzeń, tapicerka lub dywany. Tekstylia służą ponadto do wytwarzania kompozytu — materiału budowlanego doskonale zastępującego drewno. Kompozyt wyróżnia się dużą wytrzymałością i odpornością na warunki środowiskowe. Dzięki temu znajduje szerokie zastosowanie w budownictwie jako materiał do wytwarzania mebli, schodów, płotów czy elementów architektury ogrodowej.

Paliwo alternatywne z tekstyliów

Ciekawą metodą ekologicznego zagospodarowania zużytych tekstyliów jest produkcja paliwa alternatywnego. W ten sposób wykorzystywane są tekstylia, które nie znajdują innego zastosowania. Produkcja paliwa z tekstyliów to dość skomplikowany proces. Na początku tekstylia są kontrolowane za pomocą detektora metali, następnie poddawane są rozdrabianiu i prasowaniu. W takiej formie trafiają do cementowni. Podczas produkcji paliwa alternatywnego tekstylia są dobierane w taki sposób, by uzyskać paliwo o odpowiednich parametrach — wartości opałowej około 20 MJ/kg, wilgotności poniżej 5% i zawartości chloru poniżej 0,4%.

Starym ubraniom i niepotrzebnym zasłonom czy firanom możesz dać drugie życie. Przy odrobinie kreatywności stworzysz z nich piękne dekoracje lub przydatne gadżety. Tekstylia mogą przydać się także potrzebującym lub posłużyć jako materiał do produkcji paliwa i czyściwa. Pamiętaj o tym, gdy zaczniesz robić porządki w swojej szafie.

Przeczytaj również: Makulatura i recykling papieru – co warto wiedzieć