Edukacja ekologiczna dzieci – na czym polega i dlaczego jest ważna?

Przyszłość planety w dużej mierze leży w rękach najmłodszych. Aby realnie pomóc w redukcji zanieczyszczeń, nie można ograniczać się wyłącznie do krótkotrwałych działań. Warto zadbać również o kształtowanie proekologicznych nawyków u dzieci i zarazić je ekologiczną pasją. Sprawdź, jak powinna wyglądać edukacja ekologiczna dzieci i jak budować u najmłodszych odpowiedzialność za stan środowiska.

Na czym polega edukacja ekologiczna dzieci?

Edukacja ekologiczna to wszelkie działania mające na celu poszerzanie świadomości ekologicznej, pogłębianie wiedzy o przyrodzie i wpływie człowieka na jej stan oraz kształtowanie proekologicznych postaw w życiu codziennym. Działalność edukacyjna może być skierowana do odbiorców w różnym wieku i o różnym poziomie wiedzy przyrodniczej – najczęściej jednak dotyczy dzieci i młodzieży. Edukacja ekologiczna przybiera różne formy – od ścieżki edukacyjnej w szkołach, przez warsztaty i szkolenia prowadzone przez organizacje proekologiczne, po wycieczki przyrodnicze.

Ekoedukacji nie należy utożsamiać jednak wyłącznie ze zorganizowanymi działaniami prowadzonymi w szkołach i przedszkolach. Jest ona znacznie szerszym pojęciem. Ekoedukatorem dla dziecka może stać się praktycznie każdy – rodzic, dziadek, ciocia, wujek czy kuzyn. Każdego dnia nie brakuje bowiem okazji do budowania u dziecka ekologicznej świadomości. Edukacja ekologiczna w codziennym życiu to np. rozmowy z dziećmi na tematy dotyczące środowiska, ale nie tylko. To przede wszystkim Twoje proekologiczne zachowania i postawy, które dziecko może podpatrywać i naśladować.

Dlaczego edukacja ekologiczna jest potrzebna?

Wszystko, czego dziecko nauczy się w dzieciństwie, będzie oddziaływało na jego przyszłe zachowania i decyzje. Choć nie ma limitu wiekowego na wprowadzanie pozytywnych zmian do swojego życia, najłatwiej kształtować dobre nawyki właśnie u najmłodszych. A o tym, jak ważna jest szeroka świadomość na temat wyzwań stojących przed planetą, nie trzeba nikogo przekonywać. Im więcej osób i im wcześniej uda się zarazić ekologiczną pasją, tym skuteczniejsze będą wspólne działania na rzecz walki z zanieczyszczeniem środowiska.

Warto pamiętać, że to właśnie dzisiejsze dzieci za kilkanaście lat będą konsumentami, pracownikami czy przedstawicielami władz. Trzeba więc dążyć do tego, by były świadome zagrożeń dla środowiska i angażowały się w jego ochronę już dziś.

Jak wyjaśnić dzieciom, czym jest ekologia?

Aby wyjaśnić dzieciom, czym jest ekologia, można sięgnąć do definicji encyklopedycznej. Czy jednak ją zapamiętają i będzie miała ona dla nich jakiekolwiek znaczenie? Jest to raczej mało prawdopodobne. Dużo lepszym rozwiązaniem jest posłużenie się przykładami znanymi dziecku.

Ekologię można wyjaśnić jako naukę o wspólnym domu, jakim jest ziemia. Dodatkowo warto przedstawić przykłady proekologicznych działań w życiu codziennym (takich jak np. segregowanie śmieci, oszczędzanie energii), by uświadomić dzieciom, jak ich zachowania mogą wpływać na stan planety i zachęcić je do troski o środowisko. Edukacja ekologiczna dzieci może opierać się również na materiałach audiowizualnych czy grach – dostosowanych do ich wieku. Pretekstem do rozmowy na temat ekologii z młodszymi dziećmi mogą być także bajki, piosenki i wierszyki.

Przeczytaj: Jak oszczędzać wodę? Poznaj 7 najskuteczniejszych sposobów!

Jakie ekologiczne nawyki warto wyrabiać u dzieci?

Słowa uczą, ale przykłady pociągają – to z pewnością dewiza, którą powinien kierować się każdy, kto chce prowadzić edukację ekologiczną. Wykorzystuj nadarzające się okazje do rozmów z dzieckiem o ekologii. Pamiętaj jednak – prawdziwy ekoedukator powinien być przede wszystkim wiarygodny. Dzieci chętnie naśladują dorosłych. Z pewnością na nic zdadzą się więc Twoje prośby i zachęty, jeśli dzieci zobaczą, że sam postępujesz inaczej. Jakie ekologiczne nawyki warto kształtować już u najmłodszych? Oto kilka przykładów:

• segregowanie śmieci – wytłumacz dziecku, jak prawidłowo segregować odpady oraz jak oznaczone są pojemniki na tworzywa sztuczne, papier, szkło. Pozwól dziecku przyporządkować odpady do odpowiednich pojemników – to może być świetna zabawa, a zarazem edukacja ekologiczna w praktyce.
• używanie pojemników wielorazowego użytku – zaopatrz dziecko w ekologiczny lunchbox i bidon na wodę oraz bawełnianą torbę. Wytłumacz, dlaczego stosowanie przedmiotów wielorazowego użytku jest lepsze dla środowiska.
• oszczędzanie wody i energii – poproś dziecko o wyłączanie światła przy wychodzeniu z pokoju. Zaproponuj codzienny prysznic zamiast kąpieli i przypomnij o zakręcaniu kranu podczas mycia zębów.
• przemyślane zakupy – jeśli dziecko towarzyszy Ci w zakupach, powiedz mu, dlaczego wybierasz poszczególne produkty. Zwróć szczególną uwagę na żywność ekologiczną. Pozwól dziecku podejmować świadome decyzje zakupowe – wytłumacz, że zakupione ubranie ma być nie tylko modne, ale przede wszystkim trwałe.
• upcykling – nie ulegaj wszystkim prośbom dziecka o zakup nowych ubrań czy gadżetów. Zaangażuj pociechę w kreatywne działania mające na celu przerobienie starych ubrań czy stworzenie organizerów z kartonowych pudełek.
• zbieranie śmieci – podczas wycieczki do lasu czy spaceru po parku zawsze miej przy sobie woreczek na odpady. Zachęć dziecko do uważnego obserwowania swojego otoczenia i zbierania znalezionych odpadów zaśmiecających okolicę.
• dokarmianie ptaków – dla wielu dzieci dokarmianie ptaków zimą to jedna z najbardziej fascynujących lekcji ekologii. Stwórz więc w swoim ogrodzie ptasią jadłodajnię. Pokaż dziecku różne rodzaje pokarmów dla ptaków i wytłumacz, dla jakich gatunków są przeznaczone. Zaplanujcie razem harmonogram karmienia ptaków i sprzątania karmnika.
• oddawanie ubrań i zabawek – niepotrzebne przedmioty nie muszą wcale lądować w koszu – to jedna z najważniejszych rzeczy, jakich warto nauczyć najmłodszych. Poproś więc dziecko, aby przejrzało swoją garderobę i wybrało zbędne ubrania, które chce oddać potrzebującym. Zaproponuj mu również podzielenie się zabawkami czy książkami, które jedynie niepotrzebnie zalegają w jego pokoju.
• ekologiczne środki transportu – kup dziecku rower, hulajnogę lub rolki i zachęć do jak najczęstszego przemieszczania się własnym ekologicznym środkiem transportu.
• spędzanie czasu na łonie natury – buduj u dziecka zainteresowanie przyrodą. Zaproponuj weekendowy spacer lub wycieczkę za miasto. Na wakacje ze swoją pociechą wybierz się do gospodarstwa agroturystycznego. Jeśli masz własny ogród, pozwól dziecku założyć i pielęgnować swoją rabatę. Razem, w ekologiczny sposób, uprawiajcie krzewy owocowe, warzywa lub zioła w ogrodzie.

Działania proekologiczne dla szkół

Chociaż edukacja ekologiczna może odbywać się w domu, nie do przecenienia jest rola szkół w tym zakresie. Dysponują one bogatym zapleczem dydaktycznym i odpowiednim przygotowaniem merytorycznym, którego rodzice często nie posiadają. Wbrew pozorom edukacja ekologiczna może odbywać się nie tylko na lekcjach przyrody czy biologii, ale również polskiego czy wf-u. Do działań rozwijających świadomość ekologiczną u dzieci, jakie mogą być podejmowane w szkołach, należą m.in.:

• doświadczenia i eksperymenty,
• kluby ekologiczne i koła zainteresowań,
• zajęcia pozalekcyjne,
• prace pisemne związane z ekologią,
• prace techniczne i plastyczne (np. budowa karmników i hoteli dla owadów, wykonywanie plakatów),
• projekty dotyczące ekologii,
• akcje na rzecz zwierząt, potrzebujących i środowiska,
• wycieczki i zielone szkoły,
• zbiórki śmieci w lasach,
• aktywności na świeżym powietrzu (np. zakładanie łąk kwietnych, wieszanie budek lęgowych).

Jak widać, edukacja ekologiczna może odbywać się na wiele sposobów. Skorzystaj więc z naszych inspiracji i stań się ekoedukatorem w swojej szkole lub rodzinie.

Przeczytaj: Ekologiczne zamienniki przedmiotów codziennego użytku